1 آذر 1403

باشگاه کشاورزان جوان

کانون روستازادگان سرزمین آفتاب

نکات مهم در زمینه احداث دامداری

دامداری کوچک ، نکات مهم در زمینه احداث دامداری

دامداری کوچک نقش مهمی در تامین امنیت غذایی جامعه به­ عهده دارد. داشتن نقشه دامداری کوچک برای این صنعت، بسیار ضروری است. به طوری که از سال 1370 تا به امروز 45 پروژه دامپروری کوچک با ارائه نقشه ویژه برای احداث در طرح‌های متفاوت، از طریق سازمان جهاد کشاورزی برای دامداری­‌های کوچک روستایی در دستور کار قرار گرفته شده است.

احداث دامداری و دامپروری کوچک روستایی، باعث بهبود وضعیت بهداشتی دامداری‌­ها و تبدیل به دامداری‌های نیمه ­صنعتی می­‌شود. دامداری­ به عنوان یکی از قدیمی‌­ترین شغل‌­ها برای پرورش دام‌ها در بین جوامع شناخته­‌شده است. بنابراین ایجاد دامداری در روستا می‌تواند به عنوان یک راه‌کار اقتصادی برای پرورش دام‌ها و موجب تداوم اشتغال شود. در نتیجه نرخ سودآوری بالا و وجود زیرساخت‌های مناسب، نبود قوانین دست‌وپا گیر و موارد دیگر از دلایل ایجاد دامداری‌ها در روستا است.

از مزایای ایجاد دامداری روستایی ایجاد اشتغال و تداوم اشتغال در روستاها، افزایش درآمد خانواده‌های روستایی و افزایش تولیدات و محصولات دامی است. از مزایای دیگر راه‌اندازی دامداری‌های روستایی کوچک می‌توان به ارتقاء بهداشت محصولات تولیدشده، مقرون­‌به‌صرفه بودن تولیدات روستایی اشاره کرد. به­‌طورکلی هزینه لبنیات از جمله شیر خام، حداقل 30 درصد کم­تر از واحدهای صنعتی است.

استانداردهای موردنیاز برای احداث دامداری

یکی از مهم­ترین فاکتورهای موردنیاز برای احداث دامداری‌های روستایی رعایت استانداردهای لازم برای احداث جایگاه آن است. علاوه‌براین استفاده از حداکثر زمین مورد نیاز برای پرورش تعداد بیشتر دام‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. استانداردهای موردنیاز برای احداث دامداری‌­های روستایی کوچک شامل موارد زیر هستند:

1 – ظرفیت دامداری:
هدف، تعداد دام‌های شیرده مولدی است که قادر به زایمان هستند. به­ عنوان­ مثال، اگر به یک گوسفندداری عبارت 100 راسی نسبت داده می‌شود، منظور 100 راس گوسفند شیرده مولد است. به‌طورکلی ظرفیت دامداری طبق واحدهای دامداری (منظور انواع پرورش گوسفندان است) به چند گروه دسته­‌بندی می‌شوند.

2 – حداقل زمین:
حداقل زمین مورد نظر برای راه‌اندازی دامداری به طور تقریبی نیم هکتار یا 5000 متر مربع آبی قابل کشت در نظر گرفته می‌شود تا بتوان حداقل یک­‌سوم کل مواد غذایی موردنیاز را تامین کرد و باقی نیاز از طریق منابع غذایی دیگر تامین شود.

3 – نقشه­ های تیپ:
نقشه‌­های تیپ به نقشه‌هایی گفته می‌­شود که برای ظرفیت‌های دامداری و اقلیم‌­های مختلف (معتدل، بارانی، سردسیر و گرمسیر) تهیه می‌­شوند.

4 – رعایت فواصل:
رعایت فاصله موجب کمک بسیاری به بهداشت و مانع از انتشار بیماری‌ها به دیگر واحدهای دامداری می‌شود. به­ عنوان مثال، به ازای هر گوسفند زنده ماده 5/19 متر مربع جایگاه سرپوشیده و 32 متر مربع برای جایگاه بدون سقف در نظر گرفته می‌شود.

دامداری کوچک

مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری

زمینی که با هدف راه‌اندازی این نوع ساختمان‌ها و تأسیسات، از طریق درخواست‌کننده و براساس ضوابط نظام دامپروری احداث و ارائه می‌شود، ممکن است به یکی از شکل‌های زیر باشد:

زمین سنددار
زمین استیجاری
زمین فاقد سند مالکیت
زمین مشاع
زمین اصلاحات ارضی مفروزالرعیه
زمین واگذاری

مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری کوچک، داشتن مراتع و چراگاه‌های طبیعی برای تهیه علوفه موردنیاز آن‌­ها، امکان دسترسی به آب کافی و موردنیاز دام‌ها است. علاوه‌براین داشتن ظرفیت مناسب زمین برای نگه‌داری آن­‌ها و شرایط آب‌­وهوایی مناسب براساس نوع دام نیز از مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری به شمار می­‌روند.

هزینه­ های مختلف در یک دامداری کوچک
هزینه احداث دامداری شامل خرید زمین، خرید تجهیزات دامداری، هزینه خرید دام، هزینه خوراک دام‌ها و هزینه‌های پزشکی دام‌ها هستند.

به‌طورکلی، اغلب هزینه نگه‌داری دام­‌ها مربوط به تغذیه آن­‌ها است که این هزینه در کشور ما بیش از 60 درصد است. پس خرید به موقع خوراک و علوفه مورد نیاز و کاهش ضایعات­ می‌تواند در کاهش هزینه‌ها موثر باشد. یک دامدار آگاه در زمان فراوانی محصول یا در فصل مناسب، خوراک دام‌های خود را تهیه می‌کند. تولید شیر و دام (گوسفند) هدف پایانی و بازدهی یک دامدار است. دامی که آبستن شود نیاز به مراقبت بیشتری دارد و هزینه نگه‌داری آن افزایش می‌یابد. دام‌هایی که تولید پایینی دارند از نظر اقتصادی نگه‌داری آن‌­ها به‌صرفه نیست. هر دامداری نیاز به اداره و مدیریت صحیح دارد، چرا که یک دامدار هرگز نمی‌تواند با اتکا به سرمایه خود در کار دامداری موفق شود، بدون این­که اصول درست مدیریت را رعایت کند. دامپروری با موجودات زنده سروکار دارد و به هیچ وجه نمی‌توان کار مراقبت از دام­‌ها را تعطیل کرد، چرا که آن‌­ها نیاز به مراقبت شبانه‌روزی دارند. برای موفق شدن در این زمینه باید مدیریت عالی داشته باشید، وگرنه با شکست مواجه می‌شوید.

یکی از مهم‌­ترین فاکتورهای پرورش دام، داشتن کارگران دلسوز و علاقه‌مند به کار است چرا که شما دائم با دام‌­ها سروکار دارید و یک دامدار نیازمند کارگران صادق و لایق است. پس در وهله اول باید روابط دوستانه‌­ای بین کارگران و کارفرما باشد که با رعایت چند اصل می‌­توان آن را ایجاد کرد.

 

دامداری صنعتی چیست و در خصوص آن چه می‌دانید؟

شرایط جغرافیایی و اقلیمی مناسب برای دامداری‌ها

1 – در حد امکان مکان تاسیسات باید به شیوه‌­ای باشد که جهت وزش باد از سمت ساختمان­‌های مسکونی به سمت دامداری باشد.

2 – مکان تاسیسات در رابطه با حیوانات پوستی غیرنشخوار­کننده، به‌­ویژه جوندگان، باید به شکلی ایجاد شود که مانع عبور و مرور دیگر حیوانات و جوندگان وحشی به داخل تاسیسات شود.

3 – عدم احداث مکان دامداری در مسیل­‌های شناخته ­شده

 

دامداری کوچک

نقشه دامداری کوچک شامل چه قسمت هایی است؟
هر ساختمان یا آغل دام­‌ها باید حاوی بخش­‌های متعددی باشد و به صورت استاندارد ایجاد شود تا با پرورش تعداد رأس بالا تراکم و خفگی در میان آن‌­ها وجود نداشته باشد. علاوه‌­بر مشخص کردن بخش­‌های متعدد ساختمان دام­‌ها حتما باید تهویه مناسب برای ساختمان را در نظر بگیرید چرا که ممکن است عدم وجود تهویه مناسب موجب از بین رفتن دام‌­ها شود.

نقشه­ دامداری کوچک شامل قسمت­‌های زیر است که عبارتند از:

آغل
بهاربند
انبار
سیلو
قرنطینه
چاله ضدعفونی دام
ورودی
دریچه­‌های هوا

چه روش‌هایی برای پرورش دام وجود دارد؟
پرورش دام را می­‌توان به چند روش انجام داد که این روش‌­ها شامل موارد زیر هستند:

یکی از روش­‌های نگهداری دام‌­ها طراحی آغلی است که دام‌­ها بعد از چریدن در محیط بیرون، هنگام شب و یا در شرایط نامساعد آب‌­وهوایی، به آغل بر­گردند. به این نوع پرورش دام، چرای نیمه­‌آزاد گفته می‌­شود.

گاهی اوقات دامدار، دام­‌های واجد شرایط را خریداری نموده و سپس با تغذیه مناسب آن­‌ها را وزن می‌­دهد. دام­‌های بزرگ‌شده برای مصارف متعددی به فروش می­‌رسند. به این روش پرورش، پرواربندی گفته می‌­شود.

از دیگر روش­‌ها با عنوان گسترده، دام­‌ها در زمین‌­های وسیع پخش و از مراتع و علف‌زارها برای تغذیه استفاده می­‌کنند. البته این روش اغلب در مناطق معتدل که چمن‌­زارهای مناسبی دارد، استفاده می‌­شود.

گاهی اوقات دامدارن در پرورش دام­‌ها از اصلاح نژاد استفاده می­‌کنند. به عبارتی در جفت‌کردن دام­‌ها، از نژاد با وزن‌­گیری، میزان شیر و پشم بیش­تر استفاده می‌­کنند.

در برخی از مواقع ابعاد کار دامداری چه از نظر تعداد رأس دام­‌ها و چه از نظر تعداد دامدار (تعداد کارگران برای نگهداری دام‌ها)،کوچک است بنابراین دام­‌ها در کشت‌زارها نگه‌داری و فرد در کنار کارهای کشاورزی، به دام­‌ها نیز رسیدگی می­‌کند. با این شیوه از نگه‌داری دام­‌ها می­‌توان از محصولات و فراورده‌­های دامی از جمله لبنیات، گوشت و پشم در زندگی خود استفاده کرد.

دامپروری کوچک

شرایط احداث جایگاه دامداری
زمینی که برای احداث جایگاه دام­‌ها در نظر گرفته می‌­شود باید از زمین‌­های اطراف بلندتر و یا حداقل هم‌­سطح باشد تا مانع از ورود آ­ب‌­های جاری به مکان دام‌­ها شود.
از لحاظ جغرافیایی، دامداری باید در مکانی انتخاب شود که جهت وزش بادهای غالب از ساختمان­‌های مسکونی به سمت دامداری باشد.
جایگاه باید به صورتی ایجاد شود که نور خورشید به مقدار مناسب در آن بتابد، چرا که نور خورشید با داشتن اشعه ماورای بنفش باعث ضدعفونی شدن جایگاه آن­‌ها و ایجاد ویتامین D می‌­شود.
دیوار، سقف و کف جایگاه باید با توجه به مصالحی از جمله سنگ، آجر و سیمان ساخته شود تا امکان زندگی حشرات، میکروب­‌ها و قارچ­‌ها کاهش یابد و ضدعفونی جایگاه آن­‌ها به سادگی انجام شود. کف جایگاه باید مستحکم و غیرقابل نفوذ باشد. علاوه‌­براین، کف جایگاه نباید لغزنده باشد و از شیب ملایمی به­‌صورت تقریبی حدود 1 درصد برخوردار باشد تا ادرار زیر پاهای دام­‌ها جمع نشود، چرا که دام­‌ها (گوسفندان) در مقابل رطوبت حساس هستند.
معمولاً در جایگاه بسته، مصالحی که برای سقف استفاده می‌­شوند شامل تیرآهن و آجر و در جایگاه باز، ایرانیت و ورق‎‌­های فلزی هستند. باید سعی کنید از ساخت سقف­‌های هادی حرارت از جمله حلبی و آهن سفید اجتناب کنید چرا که این­گونه سقف­‌ها گرما و سرما را به‌شدت انتقال می­‌­دهد. در صورتی که از ایرانیت برای سقف استفاده می­‌شود، برای جلوگیری از ورود گرما به داخل جایگاه ضروری است سقف با پشم شیشه و یا یک لایه کاه­‌گل پوشیده شود.
ارتفاع جایگاه توصیه­‌شده در مناطق سردسیر، معتدل و گرمسیری به ترتیب 2.7، 3 و 3.5 متر هستند.
درب جلوی آغل باید دارای بهاربند یا حیاط آغل باشد و مساحت آن دو برابر فضای سرپوشیده در نظر گرفته شود.
درب آغل باید نسبتاً گسترده و عرض آن حدود 2.3 متر باشد تا عبور دام­‌ها به‌­سادگی انجام شود.
در این مقاله سعی شد نکاتی که در رابطه با احداث دامداری کوچک مهم و حائز اهمیت هستند را برای شما بیان کنیم. این نکات شامل استانداردهای موردنیاز برای ایجاد یک دامداری، هزینه­‌های مختلف برای شروع دامداری، مشخصات زمین مناسب برای پرورش و نگهداری دام و روش‌­های پرورش دام­‌ها هستند.

About Author