گزارش نشریه مشهور آمریکایی از موفقیت ایران در احیای خلیج گرگان

نشریه علمی ساینس با تشریح اقدامات موفق دولت ایران در احیای خلیج گرگان نوشت: تنها ۴ هفته بعد از بازگشایی کانال آشوراده در سال ۲۰۲۳ آبی به حجم ۱.۵ میلیارد مترمکعب از دریای خزر وارد خلیج گرگان شد و سطح آب این خلیج ۴۰ سانتیمتر بالا آمد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشریه آمریکایی ساینس طی گزارشی از موفقیت دولت ایران در احیای خلیج گرگان نوشت خلیج گرگان بزرگترین خلیج در دریای خزر، یک مجموعه زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ارزشمند است.

این خلیج و مناطق همجوار با آن توسط کنوانسیون رامسر در سال 1975 به عنوان تالابی با اهمیت بین المللی شناخته شده و در سال 1976 توسط یونسکو به عنوان یکی از ذخایر زیست کره زمین معرفی شده است، اما طی سال های 2017 تا 2021 در نتیجه کاهش سطح آب دریای خزر، تجمع رسوبات و رشد بی رویه گیاهان دریایی و بسته شدن مسیر کانال ها، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر 35 درصد از مساحت این خلیج خشک شد.

ایران که اخیرا برای احیای این خلیج اقدام کرده است اکنون باید بر روی برنامه ای بلند مدت برای حفاظت از این خلیج و همچنین دریای خزر متمرکز شود.

خلیج گرگان که ترکیبی از تالاب ها و تپه های شنی است به عنوان زیستگاهی برای طیف گسترده ای از گیاهان و جانوران، از جمله 5 گونه از ماهیان خاویاری در معرض خطر انقراض،288 گونه از پرنده های بومی و مهاجر که گونه 15 از آن ها در معرض خطر بالا هستند و فوک خزری کوچکترین فوک روی زمین است.

خشک شدن خلیج گرگان خطر انقراض این گونه ها را افزایش می دهدو می تواند منجر به افزایش شوری و اسیدیته آب، از بین رفتن زیستگاه جانوران و گیاهان،تخریب خاک، فروپاشی زنجیره غذایی،و راه افتادن طوفان نمک شود که یادآور مرگ فاجعه بار دریای آرال است.

این نشریه مشهور آمریکایی در ادامه با تشریح اقدامات دولت ایران برای احیای خلیج گرگان نوشت: در سال 2022 سازمان بنادر و دریانوردی ایران کانال آشوراده را به طول 11 کیلومتر لایروبی کرد. این کانال خلیج گرگان را به دریای خزر متصل می کند. در طرفین کانال، رسوب گیر نصب شد و روی بندها و خاکریزها گیاهی سازگار با آب شور به نام سالیکورنیاکشت شد تا از بروز طوفان ریز گرد و غبار جلوگیری کند. تنها 4 هفته بعد از بازگشایی کانال آشوراده در سال 2023 آبی به حجم 1.5 میلیارد مترمکعب از دریای خزر وارد خلیج گرگان شد و سطح آب این خلیج 40 سانتیمتر بالا آمد. این افزایش سطح آب حدود 400 متر از نواحلی ساحلی در امتداد دریای خزر را که خشک شده بودند دوباره پر کرد و 3 هزار هکتار از مساحت خلیج را احیا کرد. شوری آب نیز از 48 واحد در هزار به 27 واحد در هزار کاهش یافت.

تداوم و پایداری این موفقیت به سلامت دریای خزر بستگی دارد. اگر روند کاهشی سطح آب خزر ادامه پیدا کند دولت ایران باید به جای متکی بودن به نیروی جزر و مد، اقدام به پمپاز آب به خلیج کند.

ایران برای حفاظت از خلیج گرگان در بلندمدت باید همزمان اقدامتی برای حفاظت از این خلیج و همچنین دریای خزر انجام دهد، اقداماتی مثل تاسیس یک سیستم نظارت و کنترل جامع، اصلاح رویه های مدیریت آب، تهیه طرح های جامع برای شرایط حاد آب و هوایی مثل خشکسالی و سیل، مدیریت موثر استفاده از منابع آب و خاک و تدوین قوانین حفاظتی. احیای خلیج گرگان و حفاظت از آن به نفع انسان‌هاست، زیرا باعث ترقی و رشد اقتصاد منطقه می شود، اما ایران همچنین باید به حفظ محیط زیست و تیعات احیای گردشگری و تفریحات دریایی بر این خلیج توجه کند.

فعالیت ها برای احیا و حفظ خلیج گرگان هم باید تضمین کننده اکوسیستم باشد و هم حقوق انسان ها در بهره برداری از آن را تضمین کند.