مکانیزاسیون کشاورزی (5)

شاخص های مکانیزاسیون

در مطالعه مکانیزاسیون شاخص های مهمی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها که از اهمیت بالاتری برخوردارند اشاره می گردد.

درجه مکانیزاسیون

یک شاخص قراردادی است که کمیت را در مسائل مکانیزاسیون نشان می دهد و عبارت است از سطح عملیات مکانیزه انجام شده به کل سطح عملیات مورد نیاز در هر یک از مراحل تولید یک محصول مشخص در واقع درجه مکانیزاسیون نسبت سطحی که در آن عملیات مکانیزه مورد نظر انجام شده به کل سطح می باشد.

سطح مکانیزاسیون

این شاخص،کیفیت مکانیکی را در مکانیزاسیون بررسی می کند و در واقع نسبت مجموع کل توان کششی موجود به مجموع کل سطح زمین های زراعی قابل کشت و کار مکانیزه است.

راندمان اقتصادی مکانیزاسیون

راندمان اقتصادی یا بازده عملکرد محصولی مکانیزاسیون،نسبت متوسط عملکرد محصول و یا محصولات عمده یک منطقه به سطح مکانیزاسیون آن منطقه می باشد که به صورت تن در اسب بخار بیان می شود.

ظرفیت مکانیزاسیون

این شاخص ترکیبی از کمیت و کیفیت کار مکانیزاسیون را نشان می دهد و در واقع مقدار انرژی مکانیکی مصرف شده در واحد سطح را بیان می کند و واحد آن،انرژی بر واحد سطح می باشد که معمولا به صورت اسب بخار ساعت بر هکتار یا کیلو وات ساعت بر هکتار بیان می شود.

اهداف مکانیزاسیون کشاورزی

یکی از مهمترین اهداف مکانیزاسیون افزایش تولید و کسب سود بیشتر است که این امر می تواند با افزایش سطح زیرکشت و افزایش مقدار تولید در واحد سطح میسر گردد و مکانیزاسیون در پی اجرای هر دو روش است.یعنی از یک طرف با افزایش تعداد و ظرفیت ماشین ها و نیز احیای زمین های بایر،سنگلاخی و فقیر باعث افزایش سطح زیر کشت می شود و همچنین با بهبود کیفیت کار ماشین ها و افزایش دقت آن ها بر اساس نیاز گیاه و نیز بهبود سایر عوامل غیر ماشینی مثل مسائل خاکشناسی،بهبود کیفیت آبیاری،اصلاح بذر،بهینه سازی عملیات،افزایش تولید در واحد سطح را باعث می شود.

یکی دیگر از اهداف مهم مکانیزاسیون کشاورزی کاهش هزینه هاست.مکانیزاسیون می تواند با کاهش نیروی کارگری و انجام به موقع عملیات،کاهش چشمگیری در هزینه ها و افزایش درآمدداشته باشد.علاوه بر این،مکانیزاسیون کشاورزی سبب افزایش سرعت عملیات اجرایی روی زمین،بهبود کیفیت عملیات اجرایی و به زراعی،کاهش ضایعات محصولات تولیدی،افزایش بهره وری از نیروهای کارگری و افزایش کیفیت کار زراعی و امکان انجام آن در کمترین مدت زمان می گردد.

با به کارگیری مکانیزاسیون و تکنولوژی روز می توان عملیات کشاورزی را در زمان مقرر کاشت و برداشت محصول از ضررهای عمده ای جلوگیری می کند.همچنین،مکانیزاسیون کشاورزی سبب ایجاد رغبت و جذابیت برای انجام کار کشاورزی می شود که این کار با استفاده از کاهش سختی کار صورت می پذیرد.در واقع کاهش سختی کار نه تنها در جذابیت کار کشاورزی و افزایش سرمایه گذاری در این بخش موثر است بلکه در کیفیت و دقت عملیات و نیز بازده کار تاثیر بسزایی دارد.

عوامل اقتصادی و مدیریتی فنی در مکانیزاسیون کشاورزی

یکی از مسائل بسیار مهم در زمینه مکانیزاسیون،مدیریت اقتصادی می باشد.منظور از مدیریت اقتصادی،شناخت و به کارگیری نظامی است که در آن کلیه آمار و ارقام هزینه ای اعم از نقدی و غیر نقدی،ارزش فرصت های از دست رفته و…برای هر ماشین مورد استفاده،با روش محاسباتی معینی منظور می شوند تا با استفاده از آن بتوان مدیریت مناسبی را با هدف افزایش درآمد و کاهش هزینه اعمال کرد.

به طور کلی هزینه های مربوط به ماشین های کشاوزری به سه قسمت عمده تقسیم می شوند:

الف)هزینه های مالکیت و اداره ماشین

ب)هزینه های عملیات یا هزینه های کاربرد ماشین (هزینه های متغیر)

ج)هزینه های مربوط به زمان بندی یا هزینه های به موقع انجام نشدن کار.

هزینهمالکیت،هزینه های ثابتی هستند و با هزینه های متغیر یا هزینه های کاربرد ماشین متفاوت است.مقدار این نوع هزینه ها رابطه مستقیمی با مقدار استفاده از ماشین در طول عمر آن ندارد ولی به نحوی متاثر از آن می باشد همانند استهلاک.هزینه های کاربرد ماشین یا هزینه های متغیز رابطه مستقیمی با میزان استفاده از ماشین دارد.بنابراین هرچه ماشین بیشتر استفاده شود،مقدار این هزینه ها افزایش می یابد.هزینه های متغیرماشین شامل هزینه های سوخت،روغن،سرویس،تعمیر و …می باشد.هزینه ثابت و متغیر را می توان به صورت تقسیم بر سطح (هکتار)یا به صورت سالیانه و یا ساعتی در نظر گرفته و محاسبه کرد.هزینه مالکیت یا هزینه های ثابت ماشین که به آن ها هزینه های اداره کردن ماشین نیز گفته می شود شامل استهلاک،سود سرمایه ،جایگاه نگهداری ماشین و بیمه و مالیات می گردد.

در انجام امور مربوط به تولید محصولات کشاورزی در هر منطقه و با توجه به محصول برای انجام هر یک از مراحل کاشت،داشت و برداشت یک مدت زمان مناسب وجود دارد که چنانچه عملیات مربوط در آن محدوده مناسب زمانی بنا به دلایلی مانند پایین آمدن قابلیت اطمینان ماشین های کشاورزی ،عدم وجود تقویم زراعی صحیح و دقیق و تخمین نادرست تعداد ماشین های مورد نیاز انجام نشود،باعث افت در میزان عملکرد خواهد شد و علاوه بر کمیت،بر کیفیت و بازار پسندی محصول تولیدی هم تاثیر می گذارد.بنابراین باید با بهره گیری از تقویم زراعی صحیح و مناسب و برنامه ریزی دقیق،ضمن افزایش حداکثر تولید،هزینه ها را به حداقل ممکن رساند.

ادامه دارد…