تجارب و برنامه های آموزش غیر رسمی در” بنگلادش”

بانک گرامین بانک (روستا)

اهداف اولیه ی بانک روستا عبارت بودند از :

۱-گسترش و ارائه ی خدمات و امکانات بانکی برای زنان و مردان فقیر
۲- از بین بردن استثمار و بهرکشی از فقرا توسط نزول خواران

۳- ایجاد فرصت خود اشتغالی برای منابع انسانی بالقوه( که تعداد آنها بسیار زیاد است)
۴ – جمع کردن مردم فقیر در تحت تشکلهای گروهی به نحوی که از طریق حمایت متقابل از یک دیگر بتوانند به توسعه اقتصادی – اجتماعی و سیاسی
دست یابند .

۵- از بین بردن دور باطل قدیمی با درآمد کم ، پس انداز کم ، سرمایه گذاری کم و تبدیل آن به یک سیستم جدید و گسترده ی درآمد بیشتر اعتبار
مالی و وام بیشتر و سرمایه گذاری بیشتر

ساختار تشکیلاتی بانک گرامین :

(الف) فرد : این بانک فقط به افراد فقیر وام و خدمات مالی ارائه می دهد.

ب )گروه : زمانی که یک فرد بخواهد از این بانک وام بگیرد به وی گفته میشود تا گروهی را تشکیل بدهد که شامل ۵ نفر باشد و دارای شرایط اقتصادی
مشابه خود او باشند.البته یکی از شروط این کار آن است که از هر خانواده فقط یک نفر میتواند دریک گروه عضو شود .اگر ۲ نفر از اعضای یک خانواده بخواهند وام بگیرند باید در دو گروه مختلف عضو شوند ، در نتیجه وی باید ۴ نفر دیگر را پیدا کند که بخواهند از این بانک وام بگیرند.بعد از این که گروه تشکیل شد ، مقررات بانک برای آنها تشریح و به آنها گفته می شود که به هر پنج نفر همزمان وام داده نمیشودبلکه باید ابتدا دو نفر را که بیشتر از بقیه به وام احتیاج دارند انتخاب کنند تا ابتدا به آن ۲ نفر وام
داده شود .هر یک از اعضای گروه باید حداقل هفته ای یک تاکا به حساب پس انداز گروه واریز کند.

زمانی که یک عضو بخواهد گروه را ترک کند میتواند پس انداز خود را برداشت نماید .بعد از این که به دو نفر اوّل یک گروه ، وام داده شد اعضای گروه باید بر نحوه ی استفاده از این وامها و نیز باز پرداخت به موقع وام نظارت کنندتا هیچ مشکلی ایجاد نشود .زیرا اگر مشکلی در این زمینه ایجاد شود بانک در آینده به هیچ یک از اعضایاین گروه وام نخواهد داد.به این ترتیب اعضای گروه نسبت به یکدیگر احساس مسؤولیت کرده از یکدیگر در برابر مشکلات حمایت خواهند کرد .اعضای گروه باید هر سال یک نفر را به عنوان منشی و یک نفر را به عنوان رئیس انتخاب کنندتا امور مربوط به گروه را انجام دهند.

ج) مرکز : اعضای چند گروه ( حداقل ۶ و حداکثر ۸ گروه) بر روی هم ، یک مرکز را تشکیل می دهند و در هر روستا ممکن است یک یا دو مرکز وجود داشته باشد .اصلی که بانک گرامین آن را رعایت میکند این است که مردم نباید به بانک بروند بلکه بانک باید به نزد مردم بیاید .مرکز در واقع پل ارتباطی بین مردم است .اعضای مرکز هفته ای یک روز دور هم جمع میشوند که در این جلسه نماینده ی بانک نیز حضور دارد و تمام معاملات بانکی در همین جلسه انجام میشود . رؤسای گروههایی که در یک مرکز حاضر میشوند از میان خود یک نفر را به عنوان رئیس و یک نفر را به عنوان معاون انتخاب میکنند . اگر رئیس مرکز به طور مرتب در جلسات حاضر نشود و یا اقساط وام خود را پرداخت نکند و به بانک بدهکار شود ، رئیس دیگری برای مرکز انتخاب خواهد شد .

د) شعبه : همان طوری که پیشتر گفته شد این بانک در حال حاضر بالغ بر ۱۱۷۰ شعبه دارد که هر شعبه حداقل دارای ۵۰ الی ۶۰ مرکز است . این مراکز در روستاهایی واقع شده اند که از نظر جغرافیایی تحت پوشش آن شعبه قرار دارند و شعبه های مذکور بر کار آنها نظارت داشته و خدمات ارائه می دهند. از آن جایی که پیاده روی تنها وسیله ی ارتباطی و جابه جایی مردم و کارکنان برای رفت و آمد به شعبه ها و مراکز مختلف است، در نتیجه یک شعبه فقط میتواند منطقه ای را تحت پوشش بگیرد که ۳۰ مایل مربع وسعت داشته باشد و حداکثر فاصله ی یک مرکز با یک شعبه ، ۵ مایل است. هر شعبه دارای ۹ نفر کارمند است . که عبارتند از : یک مدیر ، یک معاون ، ۶ نفر کارمند بانک و یک نفر نگهبان و مستخدم . تقریباً %۸۰ کل کارکنان این بانک در سطح شعبه های مختلف کار می کنند. شعبه ، اصلی ترین واحد عملیات اجرایی است و مسؤولیت سوددهی نیز به عهده ی آن است. از کل مقدار سود سالانه %۱۰ آن به عنوان پاداش به کارکنان شعب داده میشود . معمولاً ۴ سال طول میکشد که یک شعبه به مرحله ی سوددهی برسد.