پیشرفت روستایی از دل روستا یا پایتخت؟

حدود یک ساعت مشاور اشتغال یکی از نهادهای فعال در روستاها بودم.در عین کارهای نسبتا خوبی که در مقیاس فردی صورت گرفته بود،در اغلب مواردی که تلاش برای انجام مداخله ای در مقیاس اجتماعی صورت گرفته بود،نتیجه نا امید کننده بود.مثلا این نهاد اقدام به ایجاد تعاونی هایی در روستاهای مختلف از فعالان مشاغل خاصی کرده بود و بخشی مهم از تسهیلات خودش را نیز منوط به شکل گیری این تعاونیها کرده بود.نتیجه،شکل گیری این تعاونی هایی بود که پس از مدت کوتاهی یا به دلیل اختلاف بین اعضایی که تجربه ای از کار مشترک در مقیاس کوچک تر نداشتند یا بعد از تمام شدن تسهیلاتی که به آنها داده شده بود یا تقسیم کردن آن،عملا منحل می شد و اثری از آن ها وجود نداشت.البته نتیجه اختاتفات و دعواهای تعاونی و تجربه تلخ آن همچنان بین مردم باقی بود.یا در جای دیگری جمعی را که مشغول کار تولیدی بودند.با اینکه چرا سودتان را به دلال بدهید،ترغیب به ایجاد شکل گیری فروشگاه و شبکه فروش کرده بودند و تسهیلات قابل توجهی را نیز به آنها داده بودند.نتیجه هم همان حکایت کلاغ و کبک بود و بدهکار شدن افرادی که در تولید موفق بودند ولی تخصص و تجربه ای در فروش نداشتند.اغلب این روش ها نیز الگوهایی بود که به واسطه نگاه فرمی و بی توجهی به اقتضائات بافت های مختلف توسط نهاد بالادستی در تهران دیکته شده بود و نهاد محلی نیز از سرناچاری یا برای پرکردن گزارش کار به همان شکل یک دست به دنبال اجرایی شدن آن در روستاها بود.همراه با جمعی از دوستان برای بازدید از کار خودجوش توسعه روستایی که مسعود نبی دوست در روستای حاجی بیگی شروع کرده است با به تربت حیدریه رفتیم.ویژگی خاصی که در این کار دیدم این است که مسعود از یک طرف خودش در همان روستا مقیم شده است و ارتباط نزدیکی با اهالی روستا برقرار کرده است؛طوری که بچه های آنجا او را با نام کوچک صدا می کردند.از طرفی چون دنبال گزارش کار نیست.عجله ای هم برای اجرای پروژه ها،ندارد.مهلا مهلا و از روی صبر و بر اساس ظرفیت های انسانی موجود و با شناخت از آن ها سراغ انتخاب طرح و پیاده سازی آن رفته است و خودش هم نقش تسهیل گر را ایفا می کند.از خانه های بومگردی شروع کرده و خانه ساخت عروسک و ایجاد برندهایی ساده در زمینه گیاهان دارویی و عرقیات و اتصال آن به بازار شهری را تا حد قابل توجهی جلو برده است.شاید هنوز تا اینکه نتیجه کارش ملموس تر شود زمان ببرد اما همین آهستگی و پیوستگی شاید امتیازی باشد که خیلی از طرح های دولتی توسعه روستایی فاقد آن هستند.

دکتر میثم ظهوریان