پایش و ارزشیابی نتایج بخش کشاورزی و توسعه روستایی(5)

8_مسائل در حال پیدایش

نمی توان بدون اشاره به سه چالش جدید و در حال گسترش،بحث درباره تکامل نقش پایش و ارزشیابی را خاتمه داد.اولین چالش،اثرواگذاری قدرت و تمرکز زدایی بر پایش و ارزشیابی است.هم اکنون بسیاری از کشورها،سیاست های گسترده ای در زمینه تمرکز زدایی،با هدف کاهش فاصله بین دولت و مردم و ارتقای شفافیت و پاسخ گویی،دنبال می کنند.این امر بر پایش و ارزشیابی تاثیر بسیاری می گذارد.در این وضعیت باید پایش و ارزشیابی در سطح بسیار پایین تر تفکیک شود و شاخص هاییی را تامین کند.زمانی که منبع داده ها سوابق اداری هستند،ممکن است مشکل زیادی ایجاد نشود،ولی وقتی پیمایش آماری،منبع داده هاست،احتمالا باید حجم نمونه ها به طور زیادی افزایش یابد که این امر به بازاندیشی عمده در مورد چگونگی جمع آوری داده ها بستگی دارد.

چالش دوم،مداخله جوامع در پایش و ارزشیابی است.به موازات رشد علاقه به پرو/زه های توسعه ای جامعه محور،تقاضا برای پایش و ارزشیابی جامعه محور که در آن جوامع مسئولیت پایش و ازرشیابی خود را بر عهده می گیرند،به شدت در حال افزایش است.

احتمالا پایش و ارزشیابی جامعه محور،حوزه ای خواهد بود که در آن پیشرفت های روش شناختی عمده اتفاق می افتاد.چالش آخر،پایش و ارزشیابی برنامه های توسعه کشاورزی وروستایی در سطح جهانی یا بین المللی است.پایش اهداف بین المللی یا جهانی بر عهده نهادهای توسعه ای بین المللی از قبیل آژانس های تخصصی سازمان ملل،بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است.ولی در نهایت این سازمان ها برای تامین داده های پایه به نظام های ملی آمار کشورها وابسته اند.رابطه بین نهادهای ملی و جهانی فعال در زمینه پایش،سلسله مراتبی نبوده بلکه پیچیده و وابسته به هم است.در نهایت،قدرت شبکه جهانی پایش و ارزشیابی،در حد ضعیف ترین پیوند آن است.بنابراین آژانس های بین المللی علاقه فراوانی به تقویت نهادهای ملی دارند.

9_برقراری راهبرد پایش و ارزشیابی در توسعه کشاورزی و روستایی

کتاب حاضر این نکته را یادآور می شود که یک نظام پایش و ازرشیابی کاملا تکمل یافته،بیش از یک نظام پیگیری ساده برای اندازه گیری عملکرد و دستاوردهاست.این فعالیت ها باید در بستر رهیافت چرخشی قرار گرفته و در مدیریتی شرکت کند که در آن:

_برنامه ریزی،تبیین انتخاب های راهبردی باتوجه به عملکرد گذشته را شامل می شود،

_اجرا،در برگیرنده پایش مستمر عملکرد و ارزشیابی دوره ای است که فرصت هایی را برای یادگیری و تعدیل فراهم می کند؛

_گزارش نتایج هم برای مدیریت داخلی و هم برای پاسخ گویی خارجی در برابر ذی نفعان،شامل جامعه مدنی،مورد استفاده قرار می گیرد.همچنین مرحله گزارش دهی،فرصتی برای مدیران و ذی نفعان فراهم می کند تا به اثربخشی و عدم اثربخشی فعالیت ها واکنش نشان دهند_فرایند یادگیری و تعدیل که برای چرخه برنامه ریزی بعدی،بازخور می دهد.

کتاب مرجع،در فصل نهایی خود عناصر کلیدی راهبرد پایش و ارزشیابی توسعه کشاورزی و روستایی را توصیف کرده و گام های مهم و ضروری برای برقراری آن راهبرد را مشخص می کند که شامل موارد ذیل است:

_ارزیابی ظرفیت و قدرت تشخیص پایش و ارزشیابی کنونی،

_بررسی شاخث ها با استفاده از روش شناسی تشریح شده در فصل دوم و در صورت تناسب،شاخص های ارائه شده در پیوست

_بررسی داده ها،منابع و شکاف های موجود،ارزیابی باید شامل بررسی کیفیت و خطوط زمانی داده ها بود و بر اساس اطلاعات فصل سوم انجام شود،

_توسعه برنامه های اقدام،در پیوند با فعالیت های پایش و ارزشیابی همه نهادهای درگیر_همان گونه که در فصل چهارم تشریح می شود؛

_بررسی الزامات منابع،

_تعریف نظامی برای پایش عملکرد برنامه اقدام پایش و ارزشیابی.

آنچه موثر است و در این کتاب پیشنهاد می شود،آن است که کشورها باید راهبردی را برای توسعه ظرفیت پایش و ارزشیابی ملی به عنوان بخشی از راهبرد کلی توسعه کشاورزی و روستاییی تعریف کنند.

چنین اقدامی به شناخت و درک بهتر اثر بخشی یا عدم اثربخشی فعالیت ها منجر شده و در نتیجه مستقیما سبب ارتقای برنامه ها و پروژه های آتی خواهد شد.این امر با ارائه هشدارهای به موقع در مورد ضرورت احتمالی تخصیص مجدد منابع زمانی که نتایج واقعی از نتایج مورد انتظار منحرف می شوند اجرای برنامه را نیز بهبود می بخشد.