همه‌چیز درباره خوراک دام

در دام‌پروری صنعتی، حیوانات برای تولید گوشت و دیگر محصولاتشان پرورش داده می‌شوند. به‌منظور سرعت رشد بیشتر، به دام‌ها به‌جای علف، دانه‌ها و سایر غذاهای معمول که به‌صورت طبیعی می‌خوردند، جیره‌های خاص غذایی داده می‌شود.

انواع خوراک دام
امروزه دام‌پروری صنعتی بیشتر به غلات، به‌ویژه ذرت و دانه‌های سویا متکی است. خوراک دام مرسوم عمدتاً از این دانه‌ها تشکیل‌ شده است ، زیرا در مجموع کربوهیدرات‌ها و پروتئین لازم برای رساندن سریع وزن حیوانات به بازار را تأمین می‌کند. به‌طورکلی خوراک دام به دو دسته طبقه‌بندی می‌شود:

۱- کنسانتره که دارای مقدار انرژی بالا، از جمله چربی، دانه‌های غلات و محصولات جانبی آن‌ها (جو ، ذرت ، جو دوسر ، چاودار ، گندم) ، وعده‌های غذایی با روغن با پروتئین بالا یا کیک (سویا ، کلزا) ، پنبه‌دانه ، بادام‌زمینی و محصولات جانبی حاصل از فرآوری چغندرقند ، نیشکر ، حیوانات و ماهی است.

۲- علوفه خام از جمله علفزارهای مرتع ، یونجه ، سیلاژ ، گیاهان ریشه‌ای ، کاه و کلش (ذرت)

خوراک‌های کنسانتره
دانه‌های غلات
در آمریکای شمالی و شمال اروپا جو، ذرت، جو دوسر برای خوراک دام پرورش داده می‌شوند. این غلات به‌صورت آسیاب شده یا آسیاب نشده تهیه می‌شود و می‌توان آن‌ها را به‌صورت مستقل یا مخلوط با وعده‌های غذایی دیگر حاوی پروتئین بالا یا سایر محصولات جانبی مانند مواد معدنی و ویتامین‌ها به‌منظور تهیه خوراک کامل برای دام‌ها مورد استفاده قرار داد.

باید توجه داشت که تولید دانه‌ها به دلیل دما یا شرایط رطوبت یا ترکیبی از دما و رطوبت فصلی است.

وعده‌های غذایی با پروتئین بالا
دانه‌های سبزیجات که به‌طور عمده به‌عنوان منبع روغن برای غذای انسان و مصارف صنعتی تولید می‌شوند ، شامل سویا ، بادام‌زمینی (آجیل) ، دانه کتان (بذر کتان) ، کلزا ، دانه پنبه ، نارگیل ، نخل روغن و تخمه آفتابگردان است.

پس از پردازش این دانه‌ها برای از بین بردن روغن ، باقی‌مانده‌هایی که ممکن است از ۵ درصد تا کمتر از ۱ درصد چربی و ۲۰ تا ۵۰ درصد پروتئین داشته باشند ، به‌عنوان خوراک دام به بازار عرضه می‌شوند. دانه پنبه و بادام‌زمینی دارای پوسته یا پوسته چوبی است که به‌طورکلی قبل از فرآوری از بین می‌رود – اگر پوسته یا پوسته دست‌نخورده باقی بماند، محصول فرعی به‌دست‌آمده فیبر بالاتری داشته اما پروتئین و انرژی کمتری دارد.

محصولات جانبی چغندرقند
تفاله‌ی چغندرقند یکی از خوراک‌های خوش‌هضم و منبع کلسیم و است. تفاله‌ی چغندرقند زمانی به دست می‌آید که قند و مواد قابل استخراج از چغندرقند گرفته می‌شود. این خوراک به دو شکل خشک و آبدار وجود دارد. از نظر انرژی، انرژی متناسب با جو دارد و پروتئینی متوسط دارد. میزان قند آن بالا است اما نشاسته و فسفر پایینی دارد.

خوراک‌های جانبی دیگر
محصولات جانبی یا باقی‌مانده حاصل از فرآوری‌های تجاری برای مصرف انسان برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشترین گروه این خوراک‌های فرعی از طریق تولید گندم ، شامل سبوس گندم ، میانی‌های گندم ، کنجاله جوانه گندم و خوراک آسیاب گندم تأمین می‌شود. در بعضی مناطق ضایعات نانوایی مانند نان کهنه و مانده و انواع شیرینی‌ها خردشده و به‌عنوان پرکننده یا خوراک حیوانات خانگی و حیوانات مزرعه استفاده می‌شود.

گلوتن ذرت، کنجاله گلوتن ذرت نیز محصولات جانبی تولیدشده از نشاسته برای مصارف صنعتی و غذایی است.

خوراک‌های علوفه خام
چراگاه
چمنزارها و مراتع (چه طبیعی و چه زراعی) مهم‌ترین منبع تغذیه نشخوارکنندگان مانند گاو ، اسب ، گوسفند و بز هستند. صدها نوع علف، بوته‌ها و درختان مختلف به‌عنوان خوراک دام‌های مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارزش غذایی ارقام کشت‌شده مورد مطالعه قرار گرفته است اما متأسفانه اطلاعات جامعی درباره‌ی خوراک‌های طبیعی در دسترس نیست.

یونجه
یونجه با خشک‌کردن علف‌ها هنگامی‌که به مرحله حداکثر رشد گیاه و قبل از رشد بذر نزدیک می‌شوند، تولید می‌شود. نشان داده شده است که این مرحله حداکثر بازده پروتئین و کربوهیدرات قابل‌هضم را دارد.

به‌منظور جلوگیری از گرم و فاسدشدن در مدت‌زمان نگهداری، میزان رطوبت معمولاً زیر ۱۸ درصد کاهش می‌یابد.

یونجه و شبدر، پروتئین زیادی دارند، درحالی‌که علف‌ها (مانند تیموتی و علف سودان) پروتئین کمتری داشته و بسته به مرحله بلوغ و میزان کود دهی ازت به آن‌ها بسیار متفاوت است.

یونجه ذخیره‌شده در صورت عدم دسترسی کافی چمن مرتع تازه، به حیوانات خورانده می‌شود.

محصولات ریشه‌ای
به دلایل اقتصادی، از محصولات ریشه‌ای مانند شلغم، چغندر و سیب‌زمینی کمتر استفاده می‌شود. در مقایسه با سایر خوراک‌ها ، این محصولات پروتئین و انرژی کمتری دارند.

کاه
مقدار کاه باقیمانده پس از برداشت گندم ، جو ، جو و محصولات برنج به‌عنوان خوراک دام و سایر نشخوارکنندگان استفاده می‌شود. کاه در نگهداری حیوانات بالغ، در شرایطی که کمبود خوراک وجود دارد مفید است ، اما ارزش غذایی بالایی ندارد و نمی‌توان برای مدت‌زمان طولانی از آن به‌عنوان خوراک استفاده کرد. مگر اینکه با خوراک‌های دیگری که پروتئین، انرژی قابل‌هضم و مواد معدنی موردنیاز برای رشد و تولید را تأمین می‌کنند، همراه باشد.

در دنیای صنعتی امروزی و نیاز بشر به غذاهای بیشتر، اهمیت تغذیه دام بیش‌ازپیش زیاد موردتوجه قرار گرفته است به‌گونه‌ای که افراد فعال در این حوزه برای رشد سریع دام‌های از خود جیره‌های غذایی خاص استفاده می‌کنند.