فرهنگ یاریگری در ایران(2)

زاویه دید و نحوه برخورد خانم لمبتون با بنه ها سبب شده که وی نیز همچون دکتر برامی به جنبه ها و روابط تعاونی کشاورزان در داخل بنه کمتر توجه کند و یا اصولا بی توجه باشد.در همین جا باید گفت نظریه خانم لمبتون درباره تکروی کشاورزان ایرانی نیز از همین بی توجهی ناشی شده است.

اگر خانم لمبتون بیشتر از طریق مصاحبه و مشاهده به درک بنه ها_هرچند غیرمستقیم_توفیق یافته است،پطروشفسکی وجود بنه ها را از مطالعات تاریخی خود بازیافت کرده،گرچه شاید به خاطر قلت منابع تاریخی در این زمینه _اطلاعات فراوان و درخوری به دست نمی دهد.

شادروان آل احمد در کتاب تات نشینهای بلوک زهرا برای نخستین بار به معرفی نسبتا دقیقی از نوعی بنه (بنه فرسایش یافته)در دو روستای سگزآباد و ابراهیم آباد بوئین قزوین پرداخته است.وی بنه را نوعی سازماندهی کارکشاورزی دانسته و روابط بنه ها را با مسئله تقسیم آب و آبیاری مطرح می کند.

(گروههای کارجمعی که در دزفول به نام بن کو معروف بوده اند،توسط ،اهلر در سال 1973 و گودیل در سال 1974 مورد مطالعه قرار گرفته اند.بررسی اول مربوط به روستای بنو ارشامی و سیاه منصور در پنج کیلومتری جنوب شرقی شهر دزفول و تحقیق دوم مربوط به روستای شوهان در 18 کیلومتری جنوب غربی شهر دزفول بوده است…).

در شش سال گذشته،مرکز تحقیقات روستایی وزارت کشاورزی و عمران روستایی،مطالعاتی را درباره آن دسته از مشاعها (بنه های برانگیخته)که حاصل لوایح قانونی مربوط به اصلاحات ارضی اسلامی و هیئتهای هفت نفره واگذاری زمین است شروع کرده که برخی از گزارشهای آن همچون بررسی مشاعهای جیزفت،گرگان و گنبد منتشر شده اند.

مطالعه درباره مشاعهای مناطق دیگر ادامه دارد.در این دو گزارش پس از بیان کلیاتی درباره اوضا جغرافیایی و اقتصادی و جمعیتی منطقه تاریخچه ای از اصلاحات ارضی و اشکال بهره برداری و تولید زراعی آن بیش از انقلاب،تحولات پس از آن و تکوین و تصویب لوایح قانونی اصلاحات ارضی اسلامی و هیئتهای هفت نفره،شکل گیری،نارساییها و مسائل و مشکلات آنها مطرح شد،و در پایان گروه پژوهشگران پیشنهادهایی ارائه کرده اند.

آخرین مطالب قابل توجهی که درباره بنه ها در این اواخر به چاپ رسیده است دو مقاله جالب و روشنگر درباره یازو(بنه همترازانه)در شمال خراسان و نقش عوامل تولید در شکل یابی روشهای تولید گزوهی و ساختار قدرت،با نمونه پاگاوهای سیستان در اواخر دوران قاجاریه است.

نوع بنه های معرفی شده در مقاله (یازو)از تازگی خاصی برخوردار است.این مسئله در مورد همبازی(بنه همترازانه دیمکار)که از روستاهای پر باران ساری،در پا نوشت همین مقاله معرفی شده است نیز صادق است.

معرفی گونه های جدید بنه و پیگیری کار بنه ها در مناطق دیگر ایران نشان خواهد داد که برای تحلیل و طبقه بندی (گونه شناسی)بنه ها به تجدید نظر فراوان نیازمند است.

ادامه دارد…