عوامل مهم و موثر در پنجه زنی گندم

پنجه زنی حد کم، حد متوسط (استاندارد) و حد بالا دارد. بهتر است پنجه زنی در حد متوسط یا استاندارد باشد و برای رسیدن به آن تلاش شود. پنجه زنی گندم و جو اگر زیاد باشد، مناسب نیست زیرا پنجه های تولید شده، علوفه ای بوده و پنجه موثر نیستند. باید تعداد پنجه های موثر را افزایش داد. فاکتورهای موثر بر افزایش پنجه زنی گندم و جو، تراکم و تغذیه مناسب، ژنتیک گیاه و تاریخ کاشت هستند. در تحقیقات حال حاضر دنیا، تعداد ۳ تا ۵ پنجه برای گندم و جو مناسب است. امروزه در مزارعی که ظرفیت تولید زیادی دارند با افزایش تراکم کاشت (۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم بذر در هکتار) می توان از پنجه زنی بیش از حد جلوگیری کرد. باید توجه داشت مصرف بالای اوره پنجه زنی غیر موثر را افزایش می دهد.

هر بوته گندم چندين ساقه داشته و نخستين ساقه اي كه از خاك بيرون مي ايد موسوم به ساقه اصلي و ساقه هاي بعدي پنجه ناميده مي شوند. نخستين پنجه ظاهر شده مصادف است با باز شدن كامل سه برگ بر روي ساقه اصلي. پنجه زني در گندم پس از رسيدن گندم به مرحله 3 تا 4 برگي شروع مي شود و هر پنجه توليد شده در شرايط رشد و نمو مساعد مطلوب مي تواند يك خوشه بدهد.در شرايط طبيعي بيش از 70 درصد عملكرد دانه گندم را پنجه تشكيل مي دهند. پنجه زني گندم را قادر به سازگار شدن گياه در برابر شرايط محيطي مختلف مي نمايد. در شرايط رشد و نمو ضعيف و كمبود رطوبت و مواد غذايي قدرت پنجه زني كاهش ميیابد. با تشكيل پنجه زياد در شرايط مساعد ، عملكرد بالقوه گندم نيز افزايش مي يابد.
1. تاریخ کاشت
کاشت دیر هنگام موجب می شود تا گیاه در زمان پنجه زنی با آب وهوای گرم(بهار) ودرجه حرارت بالا برخورد نموده و بسرعت از مرحله پنجه دهی عبور کند در نتیجه دوره پنجه زنی کوتاه و تعداد پنجه ها کاهش می یابد. در شرایط کشت زود هنگام، گندم فرصت بیشتری برای تشکیل پنجه دارد و ممکن است با تشکیل پنجه بیش از حد موجب رقابت شدید شده و با تخلیه سریع رطوبت خاک، احتمال کاهش عملکرد دانه بیشتر گردد. بنابراین تاریخ کاشت تاثیر زیادی بر تشکیل پنجه و در نهایت روی عملکرد دانه گندم دارد.

2. میزان بذر مصرفی وعمق کاشت
میزان بذر با تراکم رابطه مستقیم وبا پنجه زنی رابطه عکس دارد بدین مفهوم که هرچقدر میزان بذر مصرفی بیشتر از حد استاندارد باشد تراکم در مزرعه افزایش و پنجه دهی کاهش پیدا می کند همچنین کاشت عمیق بذر موجب کاهش پنجه می شود.

3. شرایط جوی
بهترین وضعیت جوی برای پنجه زنی هوای سرد ابری می باشد.

4. رطوبت
تامین رطوبت مناسب وآبیاری در حد نیاز گیاه رابطه مستقیمی با تولید پنجه دارد. چنانچه مزرعه در زمان پنجه زنی دچار تنش خشکی و کاهش رطوبت در خاک شود پنجه زنی متوقف میشود.

5. کودهای پایه
فراهم بودن عناصر غذایی در زمان پنجه دهی خصوصاً کودهای پایه از جمله نیتروژن نقش بسزایی در تولید پنجه ایفاء می کند.

6. آفات وبیماریها
وجود آفات وبیماریها از جمله قارچهای عامل پوسیدگی ریشه باعث کاهش سطح سبز مزرعه وتوقف پنجه دهی میشوند با ضدعفونی بذور میتوان از خسارت این عوامل تا حد زیادی کاست.