سازمان مردم نهاد

تعریف

سازمان غیردولتی که معادل واژه (NON_GOVERNMENTAL ORGANIZATION) ترجمه شده است،به سازمان هایی اتلاق می شود که توسط مردم و برای رفع یک مشکل جمعی شکل می گیرند.واژه سازمان مردم نهاد(سمن) از سوی فرهنگستان زبان فارسی و پس از آغاز کار دولت نهم به جای واژه سازمان غیردولتی مورد استفاده قرار گرفت.در اولین کارگاه آموزشی اصول مبانی مدیریت سازمان های مردم نهاد که توسط خانه سازمان های غیر دولتی استان کرمان در سال 1384 برگزار گردید،سازمان مردم نهاد (یک مجموعه از افراد هم هدف و داوطلب با گرایشات غیرسیاسی،غیرانتفاعی و غیر اقتصادی که برای تحقق یک هدف مشترک خیرخواهانه گرد هم جمع شده و طبق ضوابط و قوانین خاصی به انجام فعالیت های مشخص می پردازند)تعریف شد (رفیعی:1384).

بانک جهانی تعریف نسبتا شفافی از سازمان غیر دولتی ارائه نموده است.بانک جهانی سازمان غیردولتی را از جمله (سازمان های خصوصی بر می شمارد که فعالیت های خود را در حوزه ی کاهش امراض،ارتقاء منافع و مصالح فقرا،حفظ محیط زیست،ارائه خدمات اجتماعی اساسی و یا توسعه اجتماعی برنامه ریزی و اجرا می کنند) (رفیعی:1385).

جولی فیشر یکی از محققین علوم اجتماعی نیز تعریف کلی از سازمانهای غیر دولتی فعال کشورهای جهان سوم نموده است.وی معتقد است (سازمان غیردولتی سازمان هایی هستند که درگیر امور توسعه شده اند).

آژانس توسعه بین المللی در آمریکا(USAID)به عنوان یک نهاد حمایت کننده از سازمان های مردم نهاد در کشورهای دیگر،تعریفی دیگر و از سازمان های مردم نهاد ارائه نموده است.از نظرUSAIDسازمانهای مردم نهاد عبارتند از:

1_سازمان هایی که مسائل و مشکلات توسعه همچون فقر یا بی اعتنایی به محیط زیست را تجزیه و تحلیل می کنند و مناظرات و برنامه های آموزش ملی در باب این موضوعات سازماندهی و اجرا می کنند؛

2_سازمان هایی که با دیگر سازمان ها و افراد منافع مشترکی دارند

3_سازمان هایی که از اصلاحات سیاسی و اجتماعی همچون حفظ امنیت و محیط زیست حمایت می کنند

4_سازمان هایی که از اهداف خاص توسعه همچون خدمات برنامه ریزی خانواده یا زیرساختارهای توسعه حمایت می کنند

5_سازمان هایی که خدمات ارائه می دهند.مانند سازمان هایی که برای بهبود وضعیت زندگی و معیشت کودکان تلاش می کنند.

ویژگی ها و انواع

شناخت سازمان های مردم نهاد تنها با اکتفا به تعاریف فوق الذکر محقق نمی شوند بلکه شناخت سمن نیازمند جمع آوری اطلاعات گسترده ای در این حوزه می باشد.بخشی از این اطلاعات،شامل ویژگی هایی می شود که یک سازمان مردم نهاد باید از آن برخوردار باشد.همان طور که گفته شد،یک سازمان باید دارای ویژگی هایی باشد تا بتوان به آن سازمان مردم نهاد گفت.این ویژگیها عبارتست از :غیردولتی،غیرانتفاعی و تجاری،غیر سیاسی،داوطلبانه،استقلال هویت،اشتراک هدف،قانونمند،شفافیت،آزادی عضویت؛معافیت مالیاتی،تداوم و استمرار.

سازمان های مردم نهاد بر اساس احساس نیاز بخشی از افراد جامعه در جهت رفع نیاز های موجود شکل می گیرند،اگرچه سازمان های مردم نهاد با اهدافی متفاوت و تخصصی تاسیس می شوند ولی می توان آنها را در گروههای مختلفی دسته بندی نمود.تقسیم بندی سازمان های مردم نهاد بر اساس نوع فعالیت متنوع هستند: علمی_پژوهشی؛حقوقی(سمن های مدافع حقوق بشر،حقوق زنان و حقوق کودک)،ورزشی،امداد و نجات (جمعیت هلال احمر و…) مذهبی،خیریه های سنتی،بهداشتی (پیشگیری از ایدز،بیماران کلیوی،بیماران خاص و …) پیشگیری از اعتیاد،هنری،حفاظت از محیط زیست،دوستدار میراث فرهنگی و گردشگری،پیشگیری از آسیب های اجتماعی،هرکدام از این سمن ها اهداف خود را در جهت پیشبرد و دستیابی به رسالتی که بر گردنشان می باشد تنظیم و به فعالیت می پردازند.