رعایت ارزش ها در تولید کارآفرینانه

از قرآن کریم استفاده می شود که بعضی مسائل ارزشی،مثل ایمان،تقوا،انفاق،شکرنعمت و استغفار در نزول برکات الهی،ازدیاد نعمت و افزایش بهره وری موثر هستند.همچنین،آیه هایی،به طور مستقیم توجه به خالق در امر تولید و کسب روزی را یادآوری می کنند و برخی،خلق عوامل تولید یا فرایند تولید را به خداوند متعالی نسبت می دهند.سفارش به ترک فعالیت های اقتصادی در زمان اقامه نماز جمعه به همراه سایر محدودیت های تشریعی،همانند اسراف و تبذیر یا کالاها و خدمات ممنوع به عنوان محدودیت در بحث کسب و کار مطرح است؛بنابراین،از مجموع این آیات می توان در بحث رعایت ارزش ها در تولید،استفاده کرد.

رعایت بعضی مسائل ارزشی در تولید کالاها و خدمات،الزام یا سفارش شده است.قرآن ذکر نام خداوند،هنگام ذبح حیوان ها و در جریان تولید فراورده های گوشتی را تشریع کرده و در مقابل،با حرام کردن گوشت و فرآورده های گوشتی قربانی های بتان،به این عمل ارزشی بیش تر توجه کرده،و توجه به مشیت الهی در فرایند تولید را سفارش کرده است و گروهی از باغداران را که در فرایند تولید (هنگام چیدن محصول) به آن وقعی ننهاده بودند،سبب از بین رفتن محصول هایشان دانسته است.رعایت عدالت در تولید را نیز از اطلاق آیات عد می توان فهمید.

الف) لزوم ذکر نام خداوند

آیات متعدد به لزوم نام خداوند،هنگام ذبح حیوانات حلال گوشت سفارش می کنند.از آن جا که مرحله ذبح حیوان ها (به ویژه در کشترگاه های صنعتی ) یکی از مراحل تولید فرآورده های گوشتی است،ذکر نام خدا،عمل مطلوب ( باارزش ) لازم شمرده می شود،بنابراین،چنین عملی در نزد خدا هم با ارزش خواهد بود.مبنای اصلی در بحث ارزش،مطلوب و مبغوض بودن آن،نزد خداوند است.

ولا تاکلوا مما لم یذکر اسم الله علیه و انه لفسق و ان الشیاطین لیوحون الی اولیائهم لیجادلوکم و ان اطعتموهم انکم لمشرکون.

و از آن چه نام خدا بر آن برده نشده،نخورید که این کار،گناه است، و شیاطین به دوستان خود مطالبی مخفیانه القا می کنند تا با شما به مجادله برخیزند، اگر از آن ها اطاعت کنید، شما هم مشترک خواهید بود. ( انعام،آیه 121 ).

فکلوا مما ذکر اسم الله علیه ان کنتم بایاته مومنین. و ما لکم الا تاکلوا مما ذکر اسم الله علیه و قد فصل لکم ما حرم علیکم الا ما اضطررتم الیه و ان کثیرا لیضلون باهوائهم بغیر علم ان ربک هم اعلم بالمعتدین.

(گوشت) آن چه نام خدا ( هنگام سربریدن) بر آن گفته شده،بخورید ( و از غیر آن نخورید) اگر به آیات او ایمان دارید.چرا از چیزها (=گوشت ها) یی که نام خدا بر آنها برده شده،نمی خورید؟ در حالی که خداوند آن چه را بر شما حرام بوده،بیان کرده است،مگر این که ناچار باشید (که در این صورت ،خوردن از گوشت آن حیوانات جایز است) و بسیاری از مردم،به خاطر هوی و هوس و بی دانشی ( دیگران را ) گمراه می سازند و پروردگارت تجاوزکاران را بهتر می شناسند. (انعام؛آیات 119_118)

ب) ایمان و تقوا

انما یعمر مساجد الله من امن بالله و الیوم الاخر و اقام الصلاه و اتی الزکاه و لم یخش الا الله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین

مساجد خدا را تنها کسی آباد می کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را برپا دارد و زکات را بپردازد و جز از خدا نترسد،امید است چنین گروهی از هدایت یافتگان باشند. ( توبه،آیه 18)

کسی که جامع اوصاف (ایمان به خدا و روز جزا،اقامه نماز و دادن زکات و عدم ترس از غیرخدا ) باشد او سزاوار تعمیر مساجد است.منظور از عمران مساجد می تواند معنای حقیقی یا مجازی باشد.معنای حقیق آن ، روشن است و معنای مجازی آن حضور و پرستش خداوند در مساجد می باشد که مشرکین از هر دو محرومند.

از سیاق آیه،استفاده می شود که انحصار مستفاد از ( انما) از قبیل حصر افراد است.گویا شخصی توهم کرده که مشرکان هم،حق تعمیر مسجد را دارند،آیه شریفه این حق را منحصرا به مومنان داده است و لازمه حصر این است که منظور از جمله ( یعمر ) انشاء حق جواز باشد که آن را به صورت خبر تعبیر کرده است (المیزان،ج9؛ص209).

خداوند در قران می فرماید: و کلوا مما رزقکم الله حلالا طیبا و اتقوا الله الذی انتم به مومنون.

و از نعمت های حلال و پاکیزه ای که خداوند به شما روزی داده است.بخورید.( در این نعمت ها تصرف کنید ) و از (مخالفت) خداوندی که به او ایمان دارید،بپرهیزید. (مائده،آیه88)

منظور از ( اکل ) مطلق تصرف در روزی خداوند است،دتصرف به صورت خوردن باشد یا غیر آن مرتب متذکر این نکته شده ایم که به کارگیری ( اکل ) در مطلق تصرف امر تداولی است.(المیزان،ج6،ص114).

معنای آیه شریف این است که از آن چه خداوند به شما روزی داده است،حلال و پاکیزه بخورید ( یا در نعمت های الهی تصرف کنید) فقط شرط آن این است که رعایت اعتدال و تقوا و پرهیزکاری در بهره گیری از این مواهب را فراموش نکنید؛بدین جهت می گوید: واتقوا الله الذی انتم به مومنون. یعنی ایمان شما به خدا ایجاب می کند که همه دستورهای او را محترم بشمارید، هم بهره گرفتن و هم رعایت خداوند در قرآن کریم می فرماید:

فکلوا مما غنمتم حلالا طیبا واتقوالله ان الله غفور رحیم

و از آن چه به غنیمت گرفته اید،حلالا و پاکیزه بخورید و از خداوند بپرهیزید؛خداوند آمرزنده و مهربان است. ( انفعال،آیه 69)

گرچه آیه، مربوطه به غنائم _ بدر ) است؛ ولی لزوما همه غنائم به صورت کالاهای نهایی نیستند.بعضی کالاها،واسطه ای یا مواد اولیه هستند که با تصرف،آن ها را می توان به کالاهای نهایی یا فعالیت تولیدی تبدیل کرد.