انتخاب مفهوم مناسب(1)

ویژگیهای فناوری مناسب

نویسندگان مختلف در آثار موجود درباره ویژگیهای فناوری مناسب،مجموعه متفاوتی از معیارها را پذیرفته اند.برای مثال،ایکاوس معیارهای زیر را برای فناوری مناسب ارائه می دهد:

1_به حداکثر رسانیدن محصول تولید شده،

2_به حداکثر رسانیدن دستیابی به کالاهای مصرف کننده

3_به حداکثر رسانیدن آهنگ رشد اقتصادی

4_کاهش بیکاری

5_تشویق توسعه منطقه ای

6_کاهش بدهیها و توازن پرداختها

7_ایجاد برابری بیشتر در توزیع درآمد

8_ارتقای توسعه ی سیاسی

9ارتقای کیفیت زندگی

اما بتس ویژگیهای زیر را به صورت بالا می افزاید،هر چند که می گوید این صورت هنوز هم تا مرحله جامعیت فاصله دارد:

10_کاهش سیل جمعیت به مراکز شهری

11_تامین زمینه کافی خوراک ملی

12_سازگاری با ساخت اجتماعی بومی تا جایی که ممکن است

13_حفظ تداوم و میراث فرهنگی بومی و ساختن براساس آن

نتیجه آنکه معیارهای فناوری مناسب با یکدیگر تعارض دارد.اما یک قدرت فناوری مناسب این است که می تواند جنبه های منفی موقعیتی را،و همچنین آن دسته از جنبه هایی را که می تواند ارتقا یابد،تعیین کند.پیداست این قدرت باید به تصمیم گیری عقلانی تری بیانجامد،زیرا می توان جنبه های مثبت و منفی و راه حل بهینه را برای اجرا سنجید.

خوب است اکنون به آن نوع از فناوری بپردازیم که هدفهای اصول اقتصادی اسلام را برآورده کند.ضیاءالدین سردار این گونه فناوری ها را،برای آنکه خصلت محلی آنها را منعکس کند،(فناوری های بومی)نامیده و برخی از ویژگیهای اصلی فناوری های بومی را به این شرح برشمرده است:

1_باید سرمایه اندوز و کاربر باشد

2_در مقیاس کلبه ای و کوچک باشد و عامل انسانی را در نظر بگیرد

3_باید در جهت تولید کالاها و خدمات مناسب برای مصرف در مقیاس کلان باشد،نه برای تجملات فردی

4_به طور کلی باید مبتنی بر فرآیندهای یاده باشد و جرح و تعدیلهای کافی مهارتهای سنتی،نظیر کوزه گری،بافندگی و غیره برای این گونه فرآیندها لازم است،

5_باید متکی به استفاده از مواد محلی باشد نه مواد وارداتی

6_انرژی اندوز (energy saving)

7_ار منابع انرژی محلی و دستیاب نظیر خورشید،باد،آب و بیوگاز استفادهکند

8_باید زندگی تعاونی و کمک متقابل را ارتقا دهد،نه اینکه انگلی و ویرانگر باشد و شهر بزرگ را به جمعیت روستایی وابسته کند،و بالاخره

9_عاری از خشونت و مبتنی بر استفاده معقول مداوم باشد،نه اینکه نسبت به ویرانی سریع محیط زیست بی تفاوت بماند.

او نتیجه می گیرد که صنایع کوچک و کاربر بیش از همه برای کشورهای اسلامی مناسب است.پیداشت که اگر فناوری به کار گرفته شده بر فرآیندهای ساده مبتنی باشد،نیاز به مهارتهای اداری پیچیده منتفی می شود.همچنین نیاز به کارکنان خارجی،ذخایر ارض خارجی را مصرف می کند و از بین می برد.از این گذشته،صنایع کوچک به شهرهای بزرگ کمتر وابسته است و می توان آنها را در نواحی روستایی جای داد و به این ترتیب در سراسر کشور توسعه ایجاد کرد.