پیش درآمدی برای برنامه ریزی فردی و اجتماعی (7)

برنامه ها از جهت ساحت عملکرد

برنامه ها از لحاظ ساحت عملکرد به اجتماعی و فردی دسته بندی می شوند.

الف) برنامه های اجتماعی

در اجرای برخی از برنامه ها حضور جمع و جماعتبه لحاظ قوام خود آن برنامه لازم است؛این برنامه ها را برنامه های اجتماعی می نامیم.در این برنامه ها تقویت جنبه های اجتماعی انسان مدنظر است.برخی از نکاتی که در این زمینه می توان مطرح کرد عبارتند از:

لازم است انسان مومن یکی از برنامه های ثابت زندگی خود را انفاق دارایی ها قرار دهد.انفاق به معنای پر کردن خلاها و شکاف های موجود در جامعه است.

برای جبران شکاف های جامعه،علاوه بر کوشش های اقتصادی،لازم است فرد برای پیاده کردن ارزش های عبادی،اخلاقی و اعتقادی در جامعه سعی و کوشش نماید و برای این منظور باید از خود شروع کرده و در برنامه های روزمره خود،تقویت معنویت و علم خود را لحاظ کند.

برنامه های اجتماعی انسان ها با توجه به نیازها و گرایش هایی که دارند متنوع می شود.موارد زیر،از جمله آن هاست:

برنامه هایی که برای برطرف کردن جهل و نادانی صورت می گیرد که حاصل آن حرکت های علمی است.
برنامه هایی که برای برطرف کردن نیازهای مالی صورت می گیرد که حاصل آن حرکت های اقتصادی است.
برنامه هایی که برای برطرف کردن نیازهای دفاعی و امنیتی اتفاق می افتد که حاصل آن حرکت های نظامی است.
برنامه هایی که برای برطرف کردن نیازهای حاکمیتی و حکومتی رخ می دهد که حاصل آن حرکت های سیاسی است.
برنامه هایی که در سطح خانواده یا برای تشکیل خانواده شکل می گیرد که حاصل آن حرکت های خانوادگی است.
برنامه هایی که برای برطرف کردن نیازهای معنوی و روحی رقم می خورد که حاصل آن حرکت های معنوی است.
برنامه هایی که در جهت اصلاح امور اتفاق می افتد که حاصل آن حرکت های اصلاحی است.

طبیعی است در صورتی حرکت های اجتماعی به نتایج در نظر گرفته شده نایل می شوند که بر اساس مصالح الهی تنظیم می شوند،زیرا این مصالح به منظور دستیابی مردم به بهترین نتیجه در نظر گرفته شده است.مجموعه ای از این روابط و مصالح در قرآن و روایات به طور مفصل و مورد به مورد ذکر شده است.

هر که درختی بکارد،هر بار که انسانی یا یکی از مخلوق خدا از آن بخورد برای وی صدقه ای محسوب شود.هر که کوری را چهل قدم با خود ببرد،گناهان گذشته اش آمرزیده شود.عطا به مستمندان از مرگ بد جلوگیری می کند.

هر کس سرپرستی گروهی را به عهده گیرد و در کار آن ها به امانت و دل سوزی رفتار نکند،رحمت خدا که شامل همه چیز است به او نمی رسد.

از مهمترین برنامه های اجتماعی برنامه های خانوادگی است.لذا لازم است هر کسی به تناسب مسئولیتی که دارد در برنامه های خود به اندازه لزوم و کفایت بخسی از اوقات خود را برای خانواده،والدین و خویشان خود اختصاص دهد.

پیامبر فرمودند:برای پدر و مادر هم رعایت حق فرزند واجب است،هرگاه که فرزند مومن و نیکوکار باشد.همانطور که بر فرزند رعایت حقوق ایشان واجب است.

امام علی (ع): به کودکانتان آنچه را بیاموزید که خداوند آن را سودمند قرار داده است،تا صاحبان افکار باطل آنان را گمرا نسازند.

ب) برنامه های فردی

هر چند هر برنامه ای از برنامه های انسان به نحوی به اجتماع مرتبط می شود،ولی آن برنامه هایی که بر جنبه های فردی تاکید بیشتری دارند را به عنوان برنامه های فردی می شناسیم.برخی از این برنامه ها که لازم است هر فردی برای خود در نظر بگیرد و جزءبرنامه های ضروری و ثابت زندگی هستند عبارتند از: