نکاتی کلی و جهانی در مورد رابطه شهر و روستا

1_مطالعه و تحقیق درباره روابط شهر و روستا باید در جهت توسعه اجتماعی_اقتصادی ناحیه صورت گیرد و در آن،نظریه های توسعه و استراتژیهای توسعه با توجه به اوضاع کشوری و سیستمهای حکومتی تحلیل شود؛امری که امروزه کشورهای جهان سوم بیش از هر زمان دیگر،بدان نیازمند است.

2_در تحلیل روابط شهر و روستا و برنامه ریزیها،تجاری کردن تولیدات کشاورزی برای صادرات یا تامین ارز،سوءتغذیه خانوارهای روستایی را به دنبال خواهد داشت؛مگر آنکه بخش کشاورزی مازاد بر مصرف داشته باشد.

3_در بررسیهای مربوط به روابط شهر و روستا باید چهار عامل وابستگی،جریانها،کنش متقابل و برنامه ریزی توسعه با هم و همزمان مورد تاکید قرار گیرد.

4_برای مطلوبیت بخشیدن به زندگی انسانی باید از تحلیل مجزا و جدا از هم شهر و روستا خودداری شود و شهر و روستا به صورت یکپارچه و در یک مجموعه منسجم مورد توجه قرار گیرد.این کلیت و یکپارچگی نه تنها در عوامل اجتماعی،اقتصادی شهر و روستا ضروری می نماید،بلکه محیط طبیعی نواحی نیز باید در یک مجموعه جغرافیایی بررسی شود.

5_سیاستهای قطب رشد و تاثیرات جانبی مراکز شهری،تاکنون نتوانسته است به توسعه اجتماعی_اقتصادی روستاهای جهان سوم بینجامد،بلکه در بیشتر موارد،به صورت انگلی،باعث سیر قهقرایی شرایط اجتماعی_اقتصادی روستاهای جهان سوم شده است.

6_جریان جهانی سرمایه های چند ملیتی به سوی کشورهای در حال توسعه،نه تنها باعث حذف فقر روستایی نشده،بلکه روابط شهر و روستا را به نفع شهرها و به زیان روستاها سامان داده است؛در نتیجه نابرابریهای موجود در جوامع جهان سوم را شدت بخشیده است.

7_در کشورهای در حال توسعه،شهرها به جای توزیع سرمایه،تولید،درآمد،رفاه و تصمیم گیری نسبت به حوزه های پیرامونی،به تمرکزگرایی سوق داده شده است؛در حالی که باید در داخل یک سیستم شهری،تولیدات،سرمایه و درآمد،به صورت سلسله مراتبی به کار افتد و شرایط اجتماعی_اقتصادی به روستاها و بخشهای دورافتاده برسد.امروزه شهرهای جهان سوم به صورت مرکزی برای توزیع تولیدات سرمایه داری جهانی درآمده و تنها به عامل مصرف تولیدات ملی و جهانی گرویده است.

با توجه به موارد مذکور،چنین می نماید که در امر توسعه،جغرافیدانان بای بیش از دیگر متخصصان به یکپارچگی و کلیت نواحی بیندیشند و آنان در انتخاب استراتژی توسعه در روابط شهر و روستا مسئولیت اساسی بر عهده دارند.

8_هدف از بررسی روابط شهر و روستا کاهش نابرابریهای عمیق بین شرایط اجتماعی_اقتصادی شهر و روستاست؛بنابراین هرگونه تصمیم گیری و برنامه ریزی باید بر این هدف مهم تاکید کند.

9_اهداف اصلی بررسی روابط شهر روستا و در نهایت امر توسعه ناحیه ای،در چهار مفهوم اصلی خلاصه می شود:الف)توسعه اقتصادی؛ب)توسعه فرهنگی؛ج)تعادلهای اکولوژیک؛د)دگرگونیهای ساختاری.

10_توسعه شهر باعث می شود روستاها و مزارع مجاور شهر با توجه به تقاضای بازار شهر،به تولید بیشتر بپردازند و به نیروی انسانی بیشتری احتیاج پیدا کنند؛در نتیجه از این قبیل روستاها مهاجرتهای کمتری به شهرها صورت می گیرد.

11_توسعه شهر باعث می شود روستاها و مزارع مجاور شهر با توجه به تقاضای بازار شهر،به تولید بیشتر بپردازند و به نیروی انسانی بیشتری احتیاج پیدا کنند،در نتیجه از این قبیل روستاها مهاجرتهای کمتری به شهرها صورت می گیرد.

12_در نتیجه توسعه شهر،در روستاهای مجاور شهرها،نه تنها بهره برداری از زمین افزایش می یابد،بلکه کشاورزی تجاری نیز بر اقتصاد روستایی مسلط می شود.

13_در صورت وابسته شدن روستاها و مزارع به بازارها و سازمانهای شهری،استقلال حوزه های روستایی تضعیف می شود.در این شرایط،جریان تولید و فروش محصولات کشاورزی به وسیله سازمانهای شهری اداره می شود و از این مرحله به بعد روستاییان از نظر اعتبار،کود،تخم،دفع آفات گیاهی و بازار فروش به شهر وابستگی کامل پیدا می کنند.

14_توسعه کشاورزی نه تنها باعث پیشرفت شهرنشینی می شود،بلکه شکل بندی اقتصاد شهرهای ناحیه ای را تحت تاثیر قرار می دهد.توسعه شهرهها نیز نه تنها افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی را سبب می شود،بلکه برای مازاد تولیدات کشاورزی،بازارهای اطمینان بخشی فراهم می کند.

15_سیاست ملی شهرنشینی باید یک یک سیستم متشکل سکونتگاهی در شبکه یکپارچه جغرافیایی ایجاد کند تا منافع توسعه اجتماعی_اقتصادی از مراکز شهری به حوزه های روستایی و از حوزه های روستایی ناحیه به شهرها و شهرهای بزرگ جریان یابد؛پس باید برای استحکام روابط شهر و روستا در یک تعامل اجتماعی_اقتصادی منطقی کوشش شود.

16_توسعه کشاورزی و سیاست شهر نشینی،به تنهایی نمی تواند به رشد و توسعه اجتماعی_اقتصادی متعادل و سازگار با شرایط کشورهای در حال توسعه بینجامد؛بنابراین سیاست ملی باید بر محور رشد ومیزان رشد جمعیت و کیفیت توسعه،تضمین قیمت تولیدات کشاورزی،سیاست اشتغال زایی،شرایط تجاری بین بخشهای شهری و روستایی و در نهایت بر محورتاثیرات بازارهای جهانی بر امر توسعه قرار گیرد.