اثرات کمبود کلسیم در گیاهان

نام بیماری: کمبود کلسیم
نام انگلیسی: Calcium Deficiency
نام علمی: Calcium Deficiency

کمبود

به طور خلاصه
ایجاد لکه های زرد پراکنده روی برگ ها
برگ های پیچ خورده
رشد ضعیف شاخه های جوان، ساقه ها و میوه ها
پژمردگی گیاه
کوتاهی گیاه

علائم
کمبود کلسیم در گیاهان به‌ندرت اتفاق می‌افتد و اغلب در خاک‌های شنی در طول خشکسالی بروز می‌کند. علائم این کمبود در مرحله اول در بافت‌هایی که رشد سریعی دارند مانند برگ‌ها و ساقه‌های جوان خود را نشان می‌دهد. ساقه‌های جوان توسعه ضعیفی پیدا می‌کنند و با گذشت زمان تعداد آنها نیز کمتر می‌شود. درابتدا، برگ‌های جدید یا میانی به‌طور تصادفی دچار لکه‌های کلروز (زرد رنگ) می‌شوند. اگر کمبود کلسیم اصلاح نشود، این برگ‌ها به‌سمت بالا یا پایین پیچ می‌خورند و لبه‌های آنها به‌تدریج دچار زردی و سوختگی می‌گردد. برگ‌های بالغ و پیرتر معمولاً تحث تاثیر قرار نمی گیرند. توسعه ریشه ها کم شده و گیاه دچار پژمردگی و یا کوتاهی می شود. در کمبود شدید کلسیم، گل‌ها از بین می‌روند و بخش‌های در حال رشد برگ‌های جوان سوخته و به‌راحتی از بین می‌روند. میوه‌ها کوچک‌تر و بی‌مزه می شوند. در مورد گیاهانی مثل خیار، فلفل و گوجه‌فرنگی پوسیدگی گلگاه ‌رخ داده و جوانه‌زنی بذرها نیز کاهش می‌یابد.

علت ها
معمولاً علائم کمبود کلسیم به قابلیت دسترسی گیاه به این ماده مرتبط بوده و کمتر به ذخایر خاک مربوط است. کلسیم در داخل گیاه حرکت نمی‌کند و جذب آن به‌شدت وابسته به جذب و انتقال آب در گیاه است و به همین علت علائم اولیه کمبود در برگ های جوان رخ می دهد. خاک‌های سنگین و خاک‌هایی که قبلاً در آنها آبیاری صورت گرفته‌است کلسیم را به‌خوبی در خود حل می‌کنند و در اختیار گیاه قرار می‌دهند. با این حال، خاک‌های شنی، به‌علت ظرفیت نگهداری اندک آب، در معرض خشکی بوده و جذب این ماده را محدود می‌کنند. اگر فاصله بین دو آبیاری زیاد باشد و به خاک اجازه خشک‌شدن بیش از حد داده شود، علائم کمبود کلسیم بیشتر بروز می‌کند. همچنین خاک‌های اسیدی و شور و یا خاک‌هایی که از آمونیوم غنی هستند، با مشکل کمبود کلسیم مواجه هستند. رطوبت زیاد هوا یا غرقابی‌شدن خاک می‌توانند سرعت انتقال آب به بافت‌های گیاه را کاهش داده و بنابراین جذب کلسیم کمتر می‌شود. به طور کلی، محدوده بهینه pH خاک برای جذب بهتر کلسیم بین 7 تا 8.5 می باشد.

کنترل ارگانیک
یکی از روش‌های مفید برای باغداران و زمین‌داران کوچک، مخلوط پوست تخم‌مرغ خردشده با یک اسید ضعیف (برای مثال سرکه) است. مواد جایگزین دیگری که غنی از کلسیم هستند شامل: سنگ‌آهک جلبک‌دار، پودر بازالت، آهک سوخته،‌ دولومیت، گچ و آهک سرباره می باشند. همچنین به‌منظور بهبود ظرفیت نگهداری آب در خاک می‌توان از مواد ارگانیک مانند کودها و کمپوست نیز استفاده کرد.

کنترل شیمیایی
به‌کمک ‌آهک (کربنات کلسیم)، ‌گچ (سولفات کلسیم) یا کودهای مایع می‌توان به خاک کلسیم اضافه کرد. برای اصلاح pH خاک و همچنین افزایش میزان کلسیم در گیاه بهتر است از سنگ‌آهک دولومیتی که محتوای کلسیم بالایی دارد استفاده کرد. برای این منظور بهتر است که 2 تا 4 ماه قبل از کشت، آهک را در زمین پخش کرد. برای بالابردن جذب کلسیم باید میزان رطوبت خاک نیز در حد مطلوبی باشد. اگر pH خاک در حد مطلوب است می‌توان گچ را بکار برد. با پاشش نیترات کلسیم محلول روی برگ‌های گیاه،‌ کمبود کلسیم موجود در گیاه جبران می‌شود. به‌علت حرکت اندک کلسیم در بافت‌های گیاهی، پاشیدن این محلول روی برگ‌ها نمی‌تواند تمامی کمبود کلسیم گیاه را جبران کند. در دماهای بالای 30 درجه سانتی‌گراد استفاده از کلراید کلسیم موجب سوختگی برگ‌ها می‌شود. اسپری کردن کلسیم به شکل‌های مختلف آن نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای آبیاری و کوددهی صحیح باشد.

اقدامات پیشگیرانه
استفاده از ارقام گیاهی با توان بالای جذب کلسیم از خاک.
اندازه‌گیری منظم pH و آهک خاک.
کاهش استفاده از کودهای با پایه آمونیوم برای دسترسی بهتر به کلسیم خاک.
جلوگیری از استفاده بیش از اندازه از کودهای حاوی نیتروژن در اوایل تشکیل میوه
اجتناب از آسیب رساندن به ریشه گیاه در حین کار در مزرعه.
آبیاری منظم و به اندازه.
استفاده از مالچ‌های گیاهی (پوشال و خاک ‌اره) و یا مالچ‌های پلاستیکی برای افزایش حفظ رطوبت خاک.
بررسی منظم مزرعه به منظور حذف میوه‌های دارای علائم.
افزایش مواد آلی خاک با استفاده از کودها، مالچ‌های ارگانیک و کمپوست.